აშშ-ში გაჩნდა ტრენდი: მუშაობა სტრესის, ზეგანაკვეთურისა და «გადაწვის» გარეშე — საკუთარი მოვალეობების ზუსტი შესრულება, მაგრამ არა ამაზე მეტი. ისინი ამას «ჩუმ გათავისუფლებას» ან quiet quitting-ს უწოდებენ და მას არაფერი აქვს საერთო დათხოვნასთან.
dev media-ს პროექტი, bbbl.dev შეეცადა გაერკვია, რა არის «ჩუმი გათავისუფლება», როგორ გაჩნდა ის და შესაძლებელია თუ არა, რომ აშშ-ის ფარგლებს გარეთაც გახდეს პოპულარული.
აშშ-ში გაჩნდა ტრენდი: მუშაობა სტრესის, ზეგანაკვეთურისა და «გადაწვის» გარეშე — საკუთარი მოვალეობების ზუსტი შესრულება, მაგრამ არა ამაზე მეტი. ისინი ამას «ჩუმ გათავისუფლებას» ან quiet quitting-ს უწოდებენ და მას არაფერი აქვს საერთო დათხოვნასთან.
dev media-ს პროექტი, bbbl.dev შეეცადა გაერკვია, რა არის «ჩუმი გათავისუფლება», როგორ გაჩნდა ის და შესაძლებელია თუ არა, რომ აშშ-ის ფარგლებს გარეთაც გახდეს პოპულარული.
«ჩუმი გათავისუფლება» — ესაა, როდესაც თანამშრომელი უკმაყოფილოა იმ დროის მოცულობით, რომელიც სამსახურს მიაქვს. ამიტომ, ამცირებს სამუშაო საათებს, რათა უფრო მეტი დრო დაუთმოს საკუთარ თავს და აღადგინოს work-life — სამუშაოს და ცხოვრების ბალანსი. მაგრამ ამავე დროს, მუშაობს ხარისხიანად და სწრაფად.
თუ ადამიანი «თავს ჩუმად ითავისუფლებს «, ის უარს ამბობს უფასო ზეგანაკვეთურებზე და შეუძლია გარკვეული თავისუფლება მისცეს თავს:
ასეთი «ჩუმი გათავისუფლება» პოპულარობას იძენს 2022 წლის 25 ივლისიდან. ამ დღეს მომხმარებელმა @zaidleppelin-მა TikTok-ზე გამოაქვეყნა ვიდეო მარტივი გზავნილით:
«თქვენი ღირებულება, როგორც პიროვნების, არ განისაზღვრება თქვენი შრომით. ამიტომაც სამუშაო არ უნდა გახდეს თქვენი ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი — უფრო მეტი ყურადღება დაუთმეთ მას, რასაც ბედნიერება მოაქვს».
«ჩუმი გათავისუფლება» = ხარისხიანი მუშაობა გამოყოფილ დროში + დასვენება და პირადი ცხოვრება დღის დანარჩენ ნაწილში.
ამერიკელი ტიკტოკერის ვიდეომ ფარდა ახადა მასობრივ პრობლემას, რომელიც დიდი ხანია მწიფდებოდა სამსახურში ხანგრძლივი ზეგანაკვეთური მუშაობისა და მასობრივი «გადაწვის» გამო. ბევრმა «ჩუმ გათავისუფლებაში» გადარჩენის ფილოსოფია დაინახა, რომელიც საშუალებას იძლევა, სამუშაო ვალდებულებებზე მაღლა საკუთარი თავი დააყენო.
აი, Reddit-ის მომხმარებლების რამდენიმე კომენტარი მუშაობის ამ მიდგომის უპირატესობების შესახებ:
👉 სიტუაცია: მომხმარებელმა ბიულეტენზე მყოფი კოლეგა შეცვალა, დაგეგმილ დროსთან შედარებით ნახევარი საათით მეტი იმუშავა და ეს სამუშაო დროის ცხრილში დააფიქსირა.
💩 რა მიიღო სანაცვლოდ: უფროსმა წაშალა ნამუშევარი ნახევარი საათი ცხრილიდან და განაცხადა, რომ კომპანია ზეგანაკვეთურს არ ანაზღაურებს.
🖕შედეგი: თანამშრომელმა დამსაქმებელს უჩივლა და პირობა დადო, რომ ზეგანაკვეთურს აღარ იმუშავებდა.
👉 სიტუაცია: მომხმარებელი ხშირად და ბევრ ზეგანაკვეთურ სამუშაოს ასრულებდა, რადგანაც მიაჩნდა, რომ ხელმძღვანელი მას კარგად ექცეოდა.
💩 რა მიიღო სანაცვლოდ: წლიური ბონუსის იმედი ჰქონდა, თუმცა სხვა თანამშრომლებზე ნაკლები გამოიმუშავა. ხელმძღვანელმა საკუთარი გადაწყვეტილება დაასაბუთა რამდენიმე დაგვიანებით, რომლებიც წინა დღეს ზეგანაკვეთური მუშაობით იყო გამოწვეული.
🖕შედეგი: თანამშრომელმა შეცვალა კომპანია და უარს ამბობს შეასრულოს ნებისმიერი სამუშაო, სანამ დამსაქმებელი მას არ აანაზღაურებს.
👉 სიტუაცია: მომხმარებელს მიაჩნია, რომ პროგრამული უზრუნველყოფის შემუშავება სარგებლის არათანაბარ გადანაწილებასთან არის დაკავშირებული. თუ გაყიდვების განყოფილება სარფიან შეთანხმებას დადებს — თანამშრომლებს ბონუსი ერგებათ; თუ პროგრამისტი სწრაფად ჩააბარებს პროექტს — უკეთეს შემთხვევაში, საერთო შეკრებაზე სიტყვა «ყოჩაღ» ელოდება. ამიტომაც, აზრი არ აქვს თავისუფალი დროის ხარჯვას, რათა მეტი გააკეთო.
🤘რას იძლევა ეს: მომხმარებელს აქვს დრო, რათა გაიაროს გასაუბრება კომპანიაში უკეთესი სამუშაო პირობებითა და ანაზღაურებით.
🖕შედეგი: მუშაობა აურზაურის გარეშე და მკაცრად გრაფიკის თანახმად.
არის ხოლმე შემთხვევები, როდესაც თანამშრომლები «ჩუმ გათავისუფლებას» თავს აფარებენ, რათა სამუშაო დროს დაუდევრად მოიქცნენ ან სამუშაო დღის შემდეგ ძალები არ აღადგინონ. ეს ორი მოქმედება, რომლებიც დაცლილია work-life ბალანსისგან, არის «ჩუმი დნობა» და «ექსტრემალური შრომისმოყვარეობა».
«ჩუმი დნობა» ან Coasting — ესაა როდესაც თანამშრომელი ნებისმიერ ხელსაყრელ დროს თავისი შესაძლებლობების მინიმუმზე მუშაობს. მაგალითად, თუ დაუსჯელად შეიძლება მთელი დღის განმავლობაში 20-წუთიანი ანგარიში წერო, მაშინ ადამიანი სწორედ ასე მოიქცევა. თუ დღის დიდი მონაკვეთის განმავლობაში არასაყვარელი სამუშაოს კეთება გიწევს, მაშინ უსაქმურობა სტრატეგიაა.
«ჩუმი გათავისუფლების» კულტურის წარმომადგენელი ასე არასდროს მოიქცევა: ის დაწერს ანგარიშს 20 წუთში და ახალ დავალებას შეუდგება.
«ჩუმი დნობა» = არაკეთილსინდისიერება გამოყოფილ სამუშაო დროში + დასვენება და პირადი ცხოვრება დღის დარჩენილ ნაწილში.
BBC წერს, რომ Coasting მოძრაობას უერთდებიან ისინი, ვინც გადაწყვეტილება მიიღო კომპანიიდან წავიდეს, თუმცა ითმენენ, სანამ შესაძლებელია. სტატიაში ჟურნალისტი ესაუბრა პირს სახელად ედვარდი, რომელიც კმაყოფილია არსებული ხელფასით და მოხარულია იმის გამო, რომ შეუძლია, მუშაობა უსაქმურობას შეუთავსოს:
«ექსტრემალური შრომისმოყვარეობა» ან Overemployed — ესაა როდესაც თანამშრომელი ერთ ადგილზე მინიმალურ საათებს მუშაობს, რათა თავისუფალი დრო დახარჯოს სხვა კომპანიებში მუშაობაზე ან დაკავდეს ფრილანსერობით. იდეა იმაში მდგომარეობს, რომ სჯობს ხელფასი რამდენიმე სამუშაო ადგილიდან აიღო ახლა, ვიდრე სადღაც მომავალში ხელფასის ზრდას ელოდო.
«ექსტრემალური შრომისმოყვარეობა» = ხარისხიანი მუშაობა განსაზღვრულ დროს + ხარისხიანი მუშაობა სხვაგან დღის დანარჩენ ნაწილში.
«ექსტრემალური შრომისმოყვარეობის» თემა განიხილება Reddit-სა და საიტზე overemployed.com.
გზავნილი: გადაჭარბებული დასაქმება — ესაა გასაღები სწრაფი ფინანსური თავისუფლებისკენ. არსებობს 10 მცნებაც კი, რომელთა დაცვის შემთხვევაში, აქამდე მიხვალთ:
განსხვავებები, რომლებიც უნდა დაიმახსოვროთ:
👉 «ჩუმი დნობა» — არის გადადებული ბილეთი გათავისუფლებისკენ, რადგანაც არავის უყვარს არაფრის მკეთებლები. ყველაფერი დასრულდება, როგორც კი დამსაქმებელი არაკეთილსინდისიერ თანამშრომელს გამოავლენს და მისი რეპუტაციის შესახებ სხვა კომპანიებსაც შეასტყობინებს.
👉 «ექსტრემალური შრომისმოყვარეობა» — ესაა დაჩქარებული გზა გადატვირთულობასა და დაავადებებისკენ, რადგან ორგანიზმი ვერ ძლებს დასვენების გარეშე.
👉 «ჩუმი გათავისუფლება» — ესაა სამუშაოსა და ცხოვრების გონივრული ბალანსი.
2008 წლის მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისის გამო ადამიანები ფინანსურ პრობლემებს წააწყდნენ. ბევრს სამუშაო დღის გაზრდა 12-14 საათამდე მოუწია, რათა ვალდებულებები გაესტუმრებინათ. ამ პერიოდში გაჩნდა პროდუქტიულობის მოდა, რომლის განსახიერებაც ილონ მასკია:
დაკავებულობის ტრენდმა საზოგადოებაში ჩამოაყალიბა დამოკიდებულება: წარმატებული ადამიანები იღლებიან და ბევრს მუშაობენ. სოციალურ ქსელებში ამას შეარქვეს ალიაქოთის კულტურა, ტოქსიკური პროდუქტიულობა და მსგავსი ტერმინები.
პროდუქტიულობის ტრენდის ტემპი Covid-19-მა დააგდო. 2022 წლის სექტემბერში CNBC-ზე გავიდა სიუჟეტი, სადაც ექსპერტებთან ერთად «ჩუმი გათავისუფლების» მიზეზებს განიხილავდნენ. როგორც ჩანს, ერთ-ერთი გამომწვევი მიზეზი გახდა ხანგრძლივი თვითიზოლაცია, რომლის შემდეგაც ბევრ თანამშრომელს არ სურდა ოფისში დაბრუნება და მოქნილი გრაფიკის დაკარგვა. ასევე, თვითიზოლაციის გამო, ადამიანებს საკუთარ თავთან მარტოდ დარჩენის დრო გაუჩნდათ, რათა ცხოვრების ხარისხზე დაფიქრდნენ.
შედეგად: 2020-2021 წლებში მილიონი ამერიკელი უკეთესი შესაძლებლობების ძიების ან კარიერაში შესვენების გამო სამსახურიდან წავიდა. ასეთმა შრომითმა მიგრაციამ დამსაქმებლები არასახარბიელო მდგომარეობაში ჩააყენა — გაჩნდა კადრების დეფიციტი და საჭირო გახდა ადგილების შენარჩუნება არაეფექტური თანამშრომლებისთვის, რომლებიც რამეს მაინც აკეთებდნენ.
როგორც Bisness Insider Gartner-ის კვლევაზე დაყრდნობით წერს, 2021 წელს აშშ-ში გათავისუფლების დონემ 0,8%-მდე დაიწია. ესაა ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი მას შემდეგ, რაც შრომის ბიურომ ამ სტატისტიკის დაფიქსირება დაიწყო. პანდემიამდე ბევრ კომპანიაში გათავისუფლების მაჩვენებელი დაახლოებით 5%-ს შეადგენდა. შრომის ამერიკულ ბაზარზე უნიკალური ვითარება შეიქმნა: არა თანამშრომელი ეჭიდებოდა სამუშაო ადგილს, არამედ პირიქით — დამსაქმებელი — თითოეულ თანამშრომელს.
ამერიკული მედია განზე არ გამდგარა და «ჩუმი გათავისუფლების» შესახებ ბევრი რეპორტაჟი მოამზადა. ბევრს ახალი მოძრაობა გამოჰყავდა როგორც ჯანსაღი ტრენდი, რომლის მხარდაჭერაც ნორმალურია. მაგალითად, თეზისი ლოს-ანჯელესის ტელეკომპანია TLA 5-დან:
«ჩუმი გათავისუფლების» შესახებ რეპორტაჟებში ჟურნალისტებს ხშირად მოჰყავდათ 1991 წლის ფილმი Office Space. მთავარი გმირი დაიღალა მუშაობისგან, ჰიპნოთერაპიის სეანსზე მოხვდა, დაიწყო მოვალეობების უგულებელყოფა, საბოლოო ჯამში კი ცხოვრება უკეთესობისკენ შეცვალა.
ასევე «ჩუმი გათავისუფლების» იდეამ ახალი სიცოცხლე შეიძინა არამხატვრულ ლიტერატურაში. გამოჩნდნენ ავტორები, რომლებმაც გამოიყენეს თეზისი: «ნაკლები მოქმედება — უკეთესი შედეგი». რამდენიმე წიგნის მაგალითი:
ყველა ამ ფაქტორის გაერთიანებამ «ჩუმი გათავისუფლება» აშშ-ის ტრენდად აქცია.
პანდემიამდე მედია სამუშაო ადგილებზე «გადაწვას» აქტიურად განიხილავდა.
მაგალითად, ჯერ კიდევ 2016 წელს BBC-მ გამოაქვეყნა სტატია კაროსის შესახებ — ეს იაპონური ტერმინია, რომელიც აღნიშნავს სიკვდილს სამუშაო ადგილზე გადატვირთულობის გამო.
გადატვირთულობა პოპულარული თემა იყო და რამდენიმე კომპანიამ ექსპერიმენტის ჩატარება გადაწყვიტა: თანამშრომლებისთვის სამუშაო დღე ან კვირა შეამცირეს, რათა მათ მეტი დრო გასჩენოდათ საკუთარი თავისთვის:
ექსპერიმენტებმა დაამტკიცეს, რომ სამუშაო საათების შეკვეცა არ ამცირებს შრომის პროდუქტიულობას, არამედ პირიქით. ამას ამტკიცებს 2021 წლის სტატისტიკა საიტზე clockify.me.
შეხედეთ სამუშაო საათების საშუალო რაოდენობას, რომელსაც მუშაობენ ეკონომიკური თანამშრომლობის ქვეყნების მაცხოვრებლები წელიწადში: ყველაზე ცოტას მუშაობენ დანიაში, ყველაზე მეტს კი — მექსიკაში.
შევადაროთ ეს პროდუქტიულობის გრაფიკს: დასაქმებულებს მექსიკაში დედამიწაზე ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი საათობრივი მშპ აქვთ, იმ დროს, როცა დანიაში ეს მაჩვენებელი საშუალოზე მაღალია. სამუშაო დროის გახანგრძლივება სულაც არ ნიშნავს, რომ თანამშრომელი ეფექტურად იშრომებს.
«ჩუმი გათავისუფლების» უპირატესობას აჩვენებენ სტატისტიკა და ექსპერიმენტები, მაგრამ ამით სარგებლობენ მხოლოდ აშშ და ევროპისა და აზიის რამდენიმე განვითარებული ქვეყანა. რატომაა ასე — გავარჩიოთ ჩინეთის მაგალითზე, სადაც «ალიაქოთის კულტურა» იქცა «996» გრაფიკად.
მიდიხარ სამსახურში დილის 9 საათზე.
მუშაობ საღამოს 9 საათამდე.
ამას კვირაში 6 დღე იმეორებ.
მთავრობა დიდი ხნის განმავლობაში არ ერეოდა კომპანიის შრომით ეთიკაში, სანამ გადატვირთულობამ სიკვდილი და თანამშრომლების მასობრივი საჩივრები არ გამოიწვია.
გადაღლა ჩინური სოცქსელებისთვის ვირუსულ თემად იქცა და გადაიქცა კოლექტიურ ვირტუალურ პროტესტში tang ping — სავარაუდოდ, ეს «ჩუმი გათავისუფლების» წინამორბედი იყო. ახალგაზრდებმა უარი თქვეს, სამსახურისთვის მთელი ენერგია მიეცათ და თანატოლებს მოუწოდებდნენ, ფოკუსირება მოეხდინათ მიღწევად მიზნებზე, რათა თავისუფალ დროს უბრალოდ მოდუნებულიყვნენ.
ჩინეთის გამოცდილება აჩვენებს, რომ «ჩუმი გათავისუფლება», სავარაუდოდ, ვერ გახდება ტრენდი, სანამ ქვეყანაში ან რეგიონში ამისთვის ისეთი წინაპირობები არ არის შექმნილი, როგორიც იყო და არის აშშ-ში:
ამის გარეშე მოძრაობა ვერ გავრცელდება, ხოლო მისი მიმდევრები აღმოჩნდებიან დაუცველ მდგომარეობაში: ისინი იძულებულნი იქნებიან, დაემორჩილონ დამსაქმებლების მოთხოვნებს, რათა ადგილი არ დაკარგონ.
👉 «ჩუმი გათავისუფლება» — არის ახალგაზრდა თანამშრომლების სოციალური მოძრაობა სამუშაო ადგილებზე გადაღლისა და «გადაწვის» წინააღმდეგ. ადამიანი ხარისხიანად შრომობს, მაგრამ ზღუდავს მოვალეობებს სამუშაო ინსტრუქციითა და გრაფიკით, რათა დრო გამოათავისუფლოს საკუთარი თავისთვის.
👉 «ჩუმი გათავისუფლება» — ეს არის ნებაყოფლობითი უარი გადატვირთულ სამუშაოზე საკუთარი კეთილდღეობის სასარგებლოდ. ადამიანს აქვს შესაძლებლობა, უფრო ხანგრძლივად იშრომოს და მეტი გამოიმუშაოს, მაგრამ ამაზე უარს შეგნებულად ამბობს.
👉 «ჩუმი გათავისუფლების» საპირისპირო მხარე — «ექსტრემალური შრომისმოყვარეობა» და «ჩუმი დნობა». ესაა როდესაც თანამშრომელი დამსაქმებლის სუსტ პოზიციას პირადი მოგებისთვის იყენებს: რათა ფული მიიღოს რამდენიმე სამუშაო ადგილიდან ან უსაქმურად იყოს.
👉 სტატისტიკა და ექსპერიმენტები ადასტურებენ, რომ სამუშაო საათების შემცირება არ მოქმედებს პროდუქტიულობაზე. ამიტომაც, თეორიულად კომპანიისთვის მომგებიანი თანამშრომლები, რომლებიც «ჩუმი გათავისუფლებით» არიან დაკავებულები. რეალურად ამის დაშვება მხოლოდ განვითარებული ეკონომიკისა და შრომის ბაზარზე არსებული სპეციფიკური პირობების მქონე ქვეყნებს შეუძლიათ.
